Popiersie Jana Zamoyskiego na Uniwersytecie Padewskim
Uniwersytet Padewski obchodzi 800‑lecie swego istnienia. Jego wybitnym rektorem był Jan Zamoyski, którego przez wieki szanowały wszystkie nacje studenckie. Rzeźbione popiersie kanclerza i hetmana wielkiego koronnego w gmachu uczelni przypomina o wspólnej historii Polski i Włoch.
Jan Zamoyski na Uniwersytecie Padewskim
Jan Zamoyski (1542‒1605), kanclerz i hetman wielki koronny, to ważna dla Polaków postać. Niegdyś podziwiała go również cała Europa. Na stałe wpisał się w panteon zasłużonych osobistości doby renesansu. Niepodważalne są również jego zasługi na polu kultury i nauki.
W 1561 r. został wybrany konsyliarzem nacji polskiej, czyli jej reprezentantem we władzach uczelni. Natomiast już dwa lata później (4 sierpnia 1563 r.) został wybrany na rektora uniwersytetu prawników należącego do Uniwersytetu Padewskiego. Funkcję tę pełnił znakomicie. Umiejętnie zjednywał sobie zarówno studentów, jak i profesorów.
Historia popiersia Jana Zamoyskiego w Padwie
Od 1937 r. jedną z sal Palazzo del Bo, głównego budynku Uniwersytetu Padewskiego, zdobi popiersie Jana Zamoyskiego. Z inicjatywą wystawienia rzeźby pierwotnie w Auli Magna wystąpił Alfred Wysocki (1873–1959) – polski prawnik i dyplomata, ambasador Rzeczpospolitej przy Kwirynale. W uroczystości ofiarowania dzieła, która miała miejsce 19 kwietnia 1937 r., uczestniczyli przedstawiciele rządu włoskiego, ambasador Wysocki oraz XV ordynat, hrabia Maurycy Klemens Zamoyski (1871–1939) – fundator popiersia.
Popiersie Jana Zamoyskiego na Uniwersytecie Padewskich, fot. P. Jamski
Przedsięwzięcie artystyczne miało na celu przywołanie dawnych historyczno-kulturalnych więzi łączących Polskę z Włochami oraz miało być darem Polski czczącym pamięć słynnego Polaka – Jana Zamoyskiego, wybitnego rektora padewskiej uczelni. Rzeźba promowała zatem polską historię w Padwie, a zarazem wpisywała się w działania Polskiej Akademii Umiejętności związane z 700. rocznicą padewskiego Ateneum.
Wybór artysty, któremu powierzono prace nad rzeźbą, nie był przypadkowy. Antoni Madeyski (1862–1939), mieszkał w Rzymie od 1898 r. i aktywnie uczestniczył w kulturalnym życiu Polonii. Jego atelier było swoistym salonem artystycznym emigracji, polską „ambasadą” w Wiecznym Mieście. Znany był z wykonania sarkofagów królowej Jadwigi i Władysława Warneńczyka w katedrze na Wawelu czy rzeźby króla Jana III Sobieskiego w Kaplicy Polskiej bazyliki św. Antoniego w Padwie.
W stylu włoskiego renesansu ‒ popiersie Jana Zamoyskiego w Padwie
Antoni Madeyski wykonał popiersie Jana Zamoyskiego z białego marmuru karraryjskiego (85 × 72 × 40 cm) na podstawie dostępnego materiału ikonograficznego i utrwalił w kamieniu typowe i rozpoznawalne dla kanclerza i hetmana wielkiego koronnego rysy. Na szyi dostojnego męża widnieje łańcuch z medalem zdobionym wizerunkiem króla Stefana Batorego. Madeyski osadził biust en face na wysokim cokole z czerwonego marmuru. Uzyskał dzięki temu harmonijne połączenie akademickiego realizmu z przejawami cech renesansu włoskiego. Rzeźba zasadniczo opracowana jest od frontu, a tył tylko częściowo modelowany. Sygnatura autora usytuowana jest na boku prawego ramienia: „Ant. Madeyski | Roma 1937”.
Popiersie Jana Zamoyskiego na Uniwersytecie Padewskim, sygnatura twórcy Antoniego Madeyskiego, fot. O. Kucharczyk
Początkowo popiersie Jana Zamoyskiego znajdowało się w Auli Magna Palazzo del Bo. Obecnie jest jednym z raptem kilku popiersi eksponowanych w Sali degli Quaranta (tzw. Sala Czterdziestu), w której znajduje się 40 malowanych wizerunków najwybitniejszych wychowanków tej uczelni.
Obecny 2022 r. jest wyjątkowy, ponieważ obchodzimy dwukrotny jubileusz: 800-lecia Uniwersytetu Padewskiego oraz 480. rocznicę urodzin Jana Zamoyskiego (19 marca).
