Polacy w Lipawie i Padwie – świadectwo naszych dziejów
Instytut POLONIKA oddaje w ręce czytelników dwie niezwykłe publikacje będące świadectwem wspólnego dziedzictwa polsko-łotewskiego i polsko-włoskiego: „Polacy w Lipawie – historia znana, nieznana, zapomniana” oraz „Metryka nacji polskiej w Padwie 1592-1745”.
Polacy w Lipawie – to skojarzenie niewiele dziś mówiące mieszkańcom Polski i Łotwy, być może nawet skojarzenie osobliwe – tłumaczy autor książki, Marek Głuszko. – Tymczasem historia Lipawy, portowego miasta na kurlandzkim wybrzeżu Morza Bałtyckiego, kryje w sobie wiele ciekawych, a przede wszystkim stosunkowo mało znanych polskich wątków, które czynią badanie dziejów miasta – przynajmniej z polskiej perspektywy – zadaniem niezwykle interesującym.
Choć związki Lipawy z historią Rzeczypospolitej sięgają początku XVII w., brakuje publikacji prezentujących polskie dokonania w dziejach miasta. Marek Głuszko jest jednym z nielicznych badaczy tego zagadnienia. Na podstawie własnych zbiorów oraz archiwaliów przechowywanych w instytucjach łotewskich lub pozostające w rękach prywatnych przywraca pamięć o Polakach związanych z Lipawą. Wśród bohaterów książki znajdziemy takie postacie jak: prezydent RP Gabriel Narutowicz, adwokat Konstanty Hejmowski, prawnik i działacz społeczny Juliusz Rechniewski, architekt Stefan Gałęzowski, kompozytor Aleksander Około-Kułak, arcybiskup Edward Ropp, profesor etnografii Maria Znamierowska-Prüfferowa, dyrygent, skrzypek i kompozytor Emil Młynarski czy Jan Heydatel, autorytet w dziedzinie hydrologii i budowy portów, Jan Mac-Donald, projektant lipawskiego portu wojennego i Jan Bloch, zasłużony dla budowy kolei a także rozwoju miasta jako uzdrowiska. Bogato ilustrowana książka jest pierwszą tego typu publikacją skierowaną zarówno do czytelników w Polsce, jak i na Łotwie. Autor publikacji otrzymał za nią nagrodę „Przeglądu Wschodniego” w kategorii „Popularyzacja problematyki wschodniej”.
„Metryka nacji polskiej” to dwutomowe, fototypiczne wydanie niezwykłych ksiąg będących świadectwem obecności polskich studentów na Uniwersytecie w Padwie. Karty dwóch tomów publikacji wypełniają fotokopie wpisów polskich studentów – członków organizacji studenckiej, zwanej nacją polską, z lat 1592-1745. Wśród ozdobnych, poetyckich dedykacji znajdują się rozbudowane kompozycje heraldyczne, nierzadko będące prawdziwymi dziełami sztuki. Zalicza się do nich m.in. herb Rzeczpospolitej Obojga Narodów otwierający tom pierwszy czy herby Bogusława Leszczyńskiego, Franciszka i Jana Dembińskich, Józefa Antoniego Częczkiewicza.
Uniwersytet Padewski był jednym z najznakomitszych ośrodków intelektualnych Europy doby humanizmu. Do grona studentów należały najwybitniejsze postaci swej epoki: Dante, Petrarka, Torquato Tasso, Galileusz, Mikołaj z Kuzy. Ich towarzyszami byli przyszli twórcy nauki i kultury Rzeczpospolitej , tacy jak: Paweł Włodkowic, Jan Kochanowski, Marcin Kromer, Grzegorz z Sanoka, Klemens Janicki, Jan Łaski, Maciej z Miechowa czy Franciszek Skoryna. Kanclerzem Uniwersytetu w Padwie był Jan Zamoyski, który ‒ nasiąknąwszy ideami humanizmu w murach tej uczelni ‒ zmaterializował je w idealnym mieście – Zamościu.
Przygotowana przez Instytut POLONIKA publikacja, pod redakcją naukową prof. dr. hab. Mirosława Lenarta, udostępnia niezwykły dokument, jakim jest „Metryka nacji polskiej” nie tylko polskiemu i włoskiemu, lecz także europejskiemu odbiorcy. Równocześnie wydanie wpisuje się w uroczyste obchody przypadającego w 2022 r. 800-lecia Uniwersytetu w Padwie.
Obie publikacje można zakupić w siedzibie Instytutu POLONIKA w Warszawie.
Regulamin sprzedaży oraz formularz zamówienia dostępny jest w zakładce Instytut.
