Bronisław Piłsudski. Wielkie otwarcie | Instytut Polonika

Józefa Piłsudskiego nikomu nie trzeba przedstawiać – to wciąż obecna w dyskusji publicznej jedna z kluczowych postaci procesu odzyskiwania przez Polskę niepodległości. Wiedza o czynach i myśli politycznej Marszałka jest znaczna, a symbolem pamięci o nim jest także nowoczesne Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku. Właśnie tutaj odbędzie się spotkanie składające się z dwóch paneli dyskusyjnych, które będą dedykowane Piłsudskiemu ‒ ale tym razem ‒ Bronisławowi (1866–1918). Starszy zaledwie o rok od Józefa, przez dekady pozostawał w jego cieniu, choć życiorys Bronisława jest nie mniej fascynujący. Aż dwie publikacje przybliżą losy i pozwolą lepiej poznać Polaka, który na krańcach Dalekiego Wschodu prowadził badania i próbował uchronić od zapomnienia kulturę i język plemion Ajnów i Nichwów. Budował ich tożsamość, a po ponad wieku wciąż inspiruje mniejszości walczące o swoje prawa. Przypomnimy Bronisława Piłsudskiego: gimnazjalistę, studenta, zesłańca, katorżnika, „chłopa-osiedleńca”, działacza, encyklopedystę, językoznawcę, etnologa i etnografa. Wreszcie człowieka-marzyciela.

Historia Bronisława to też przykład więzi między ludźmi różnych nacji, języków, wierzeń, mających różne obyczaje i cechy wyglądu fizycznego. Co było niezwykłego w jego podejściu do „słabszych” ludów? Dlaczego nazwano go „Królem Ajnów” i układano dla niego pieśni? Jak to się stało, że dzisiaj jedynym mężczyzną, mogącym nosić nazwisko Piłsudski (w linii po Józefie Wincentym Piłsudskim), jest Japończyk? Co w ogóle zawiodło Polaka do tak odległych krain nad Cieśniną La Pérouse’a? I wreszcie, czy istnieje związek między tym co kształtowało młodego człowieka w zaborowej rzeczywistości a jego dorosłymi decyzjami w Azji? Odpowiedzi można poszukać podczas lektury pierwszej pełnej biografii Bronisława Piłsudskiego oraz jego młodzieńczego dziennika uzupełnionego o przypisy, mapy, ilustracje i tablice geologiczne.

Część I, 15:00‒16:00

Nakładem Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku, przy wsparciu Fundacji Japońskiej oraz Muzeum Sztuki i Techniki Japońskiej „Manggha” w Krakowie, na początku 2022 roku ukazuje się tłumaczenie według Barbary Słomki książki biograficznej „Opowieść o Bronisławie Piłsudskim. Polak nazwany Królem Ajnów” autorstwa prof. Kazuhiko Sawady (Japonia, 2019). Po 120 latach od rozpoczęcia przez Bronisława Piłsudskiego wielkiej podróży badawczej po drogach i bezdrożach Sachalinu oraz Hokkaido odbędzie się zatem premiera tłumaczenia jego biografii. Autor książki pracował nad tematem przez czterdzieści lat, odkrył i zawarł w książce wiele wcześniej nieznanych faktów z życia jej głównego bohatera.

Uczestnicy:

• prof. Kazuhiko Sawada (autor biografii),
• Barbara Słomka (tłumaczka biografii),
• prof. Ewa Pałasz- Rutkowska (japonistka, Uniwersytet Warszawski),
• Katarzyna Nowak (wicedyrektor Muzeum Sztuki i Techniki Japońskiej „Manggha” w Krakowie),
• prof. Alfred F. Majewicz (językoznawca i filolog).

Rozmowę poprowadzi Zbigniew Dziedzic (Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku).

Prezentacja fonografu, 16:00‒16:20

Pomiędzy panelami, dzięki uprzejmości Muzeum Wschodnich Ziem Dawnej Rzeczpospolitej (Muzeum Narodowego w Lublinie), zostanie zaprezentowany odrestaurowany fonograf „Edison”, dzięki któremu badacz nagrywał głosy Ajnów w latach 1902‒1905. Bronisław Piłsudski posługiwał się techniką nagrywania na wałki, która także będzie zademonstrowana.

Część II, 16:30‒17:15

Książka „Bronisław Piłsudski. Dziennik 1882–1885” to opracowanie i edycja krytyczna dr hab. Jolanty Żyndul. Rozmowa historyków ukaże publikację jako „żywą historię”, osadzi ją w realiach Wileńszczyzny z przełomu XIX i XX wieku. Gimnazjalny diariusz młodego Bronka, kształtującego dopiero swój światopogląd, jest swoistym świadectwem losów Piłsudskich – polskiej rodziny o korzeniach ziemiańskich. Jednocześnie jest zwierciadłem codziennego życia ówczesnego społeczeństwa wileńskiego, obrazem kulturowo-narodowościowej obyczajowości Polaków, Litwinów, Rosjan i Żydów, którzy wspólnie doświadczali trudów dnia powszedniego w obliczu niełatwej w zaborze rosyjskim sytuacji politycznej. Debata rozpocznie się od prezentacji oryginału dziennika przechowywanego w Bibliotece Litewskiej Akademii Nauk im. Wróblewskich w Wilnie.

Uczestnicy:

• dr hab. Jolanta Żyndul (historyczka, autorka opracowania dziennika),
• prof. dr hab. Leszek Zasztowt (historyk),
• dr Rimantas Miknys (były dyrektor Instytutu Historii Litwy),
• dr Sigitas Narbutas (dyrektor Biblioteki Litewskiej Akademii Nauk im. Wróblewskich ).

Rozmowę poprowadzi dr Olga Kucharczyk (Instytut Polonika).